Tussendoel Taal en geletterdheid SLO

Fonemisch bewustzijn *

Mondelinge taalvaardigheid

1.1 Woordenschat en woordgebruik

programma.fonemischbewustzijn.nl

Stimuleren van de passieve en actieve basiswoordenschat

Stimuleren van de passieve en actieve themawoordenschat

Stimuleren om nieuw geleerde woorden te gebruiken in andere situaties

Leren om nieuwe woordbetekenissen af te leiden uit verhalen

Leren dat woorden meerdere betekenissen kunnen hebben

1.2 Vloeiend en verstaanbaar vertellen

Fonemisch bewustzijn

programma.fonemischbewustzijn.nl

Stimuleren om verstaanbaar en begrijpelijk te vertellen over zichzelf

Stimuleren om verstaanbaar en begrijpelijk te vertellen over dagelijkse gebeurtenissen

Stimuleren om begrijpelijk te vertellen in uitgebreide samenhangende, complexe zinnen.

Stimuleren om complexe taalfuncties als redeneren en concluderen te gebruiken.

Leren  om non- verbale taal te begrijpen en te gebruiken.

1.3 Begrijpend luisteren

Fonemisch bewustzijn

programma.fonemischbewustzijn.nl

Stimuleren om een positieve luisterhouding  aan te nemen en deze langere tijd vast te houden.

programma activiteit:  klankbewustzijn; onderdeel klankintroductie en klank herkennen

naslagwerk consolideren; klankbewustzijn

naslagwerk coöperatieve werkvormen; klankbewustzijn

Stimuleren om te reageren op wat je hebt gehoord.

programma activiteit:  isoleren van klanken;  onderdeel klankintroductie

naslagwerk consolideren; klankbewustzijn

naslagwerk coöperatieve werkvormen; klankbewustzijn

Leren om enkelvoudige instructie/opdrachten uit te voeren.

Leren om meervoudige instructie/opdrachten uit te voeren.

Leren om  onderscheid te maken tussen belangrijke en minder belangrijke informatie in verhalen en informatieve teksten.

Leren om voorspellingen te doen over verhalen en informatieve teksten en deze al luisterend te controleren.

1.4 Gesprekjes voeren

Fonemisch bewustzijn

Stimuleren om een gesprekje te beginnen met leerkracht/ kind.

Stimuleren om actief deel te nemen aan gesprekjes in een klein groepje.

Stimuleren om actief deel te nemen aan gesprekjes in de grote groep.

Leren kennen en gebruiken van gespreksregels waaronder beleefdheidsvormen.

Stimuleren om spontaan te vertellen over jezelf.

Stimuleren om op adequate wijze spontaan te vertellen over onderwerpen die kinderen bezig houden.

Stimuleren om antwoord te geven op vragen van leerkracht of andere kinderen.

Leren om verslag te doen over diverse activiteiten en observaties.

1.5 Mening uiten en vragen stellen

Fonemisch bewustzijn

programma.fonemischbewustzijn.nl

Stimuleren om een eigen mening te verwoorden door bv. gebruik te maken van zinnen zoals ‘ik vind’.

Stimuleren om vragen te stellen en vraagzinnen te gebruiken om ergens meer over te weten te komen.

Leren hulp te vragen en dit op gepaste wijze te doen.

Leren de ideeën en de meningen van anderen te respecteren.

2 Beginnende geletterdheid

2.1 Leesplezier

Fonemisch bewustzijn

programma.fonemischbewustzijn.nl

Stimuleren om plezier te krijgen  in voorlezen en  boeken kijken .

programma activiteit: letters aanwijzen en benoemen

materiaal werkbladenmaker; leeswijzer maken ( groep 1), stempelstroken en letters plaatsen (groep 2)

naslagwerk consolideren; klankbewustzijn en auditieve analyse

naslagwerk coöperatieve werkvormen ; klankbewustzijn en auditieve analyse

Stimuleren om plezier te krijgen  om naar rijmpjes te luisteren en op te zeggen.

programma activiteit: rijmen

Stimuleren om mee te leven met personages in prentenboeken.

Stimuleren om uit te leggen hoe een personage zich voelt.

Leren om een mening te geven over een voorgelezen verhaal of rijmpje.

2.2 Oriëntatie op boek en verhaal

Fonemisch bewustzijn

Laten ontdekken en begrijpen dat Illustraties en teksten samen een verhaal vertellen.

Laten ontdekken en begrijpen dat  een boek wordt gelezen van voor naar achter, een bladzijde van boven naar beneden en een regel van links naar rechts.

materiaal werkbladenmaker; leeswijzer maken ( groep 1), stempelstroken en letters plaatsen (groep 2)

naslagwerk consolideren; klankbewustzijn en auditieve analyse

naslagwerk coöperatieve werkvormen ; klankbewustzijn en auditieve analyse

Laten ontdekken en begrijpen dat een boek/verhaal een opbouw heeft en dat een boek/verhaal een begin en een einde heeft.

Leren om voorspellingen te doen over de inhoud van een boek op basis van de voor- en achterkant van het boek.

Stimuleren om een verhaal/ boek na te vertellen met behulp van  illustraties.

Stimuleren om een verhaal/ boek na te vertellen zonder illustraties.

Stimuleren om een stukje uit een verhaal na te doen/na te spelen terwijl de leerkracht vertelt.

Stimuleren om een voorgelezen verhaal na te spelen evt. met behulp

van aanwijzingen van de leerkracht.

2.3 Oriëntatie op geschreven taal

Fonemisch bewustzijn

Laten ontdekken en begrijpen dat tekens worden gebruikt om iets te vertellen of te lezen.

programma activiteit; letters benoemen en  aanwijzen

materiaal; klankkaart en klankplaat, klankintroductie filmpje

materiaal werkbladenmaker; leeswijzer maken ( groep 1), stempelstroken en letters plaatsen (groep 2)

naslagwerk consolideren; klankbewustzijn en auditieve analyse

naslagwerk coöperatieve werkvormen ; klankbewustzijn en auditieve analyse

Laten ontdekken en begrijpen dat geschreven taalproducten zoals briefjes, brieven, boeken en tijdschriften kunnen worden gelezen om iets te weten te komen.

materiaal; klank klim boekje

Laten ontdekken en begrijpen dat  wat je zegt, kan worden opgeschreven op papier of op de computer.

programma activiteit; letters benoemen en aanwijzen (groep 1), auditieve analyse en auditieve synthese (groep 2)

materiaal; hak en plak, klank klim boekje, zoekplaten

materiaal werkbladenmaker; (digibord en op papier); leeswijzer maken (groep 1) , letters plaatsen (groep 1 / 2)

naslagwerk consolideren; klankbewustzijn en auditieve analyse

naslagwerk coöperatieve werkvormen ; klankbewustzijn en auditieve analyse

Laten ontdekken en begrijpen  dat er onderscheid is tussen ‘lezen’ en ‘schrijven’.

programma activiteit; letters benoemen en aanwijzen (groep 1 en 2) , auditieve synthese (groep 2)

materiaal; klankkaart en klankplaat,leeswijzers (lezen), stempelstroken (schrijven)

materiaal werkbladenmaker;  leeswijzer maken (lezen) en stempelstroken maken en letters plaatsen (schrijven)

naslagwerk consolideren; auditieve analyse en auditieve synthese (groep 2)

naslagwerk coöperatieve werkvormen ; auditieve analyse en auditieve synthese

Stimuleren om boeken of teksten  zogenaamd te ‘lezen’.

materiaal: klank klim boekje, eigen letterboekje

Stimuleren om eigen boodschappen/ teksten  zogenaamd op te ‘schrijven’.

Stimuleren om woorden te stempelen/ schrijven  bv. van eigen naam, personen.

programma activiteit; auditieve analyse en auditieve synthese (groep 2)

materiaal; hak en plak, kleurplaat en toevoegen woord erbij schrijven (groep 2)

naslagwerk consolideren; auditieve synthese en hierbij schrijven in zand of op papier (groep 2)

naslagwerk coöperatieve werkvormen ; auditieve synthese

Stimuleren om eigen woorden/ teksten te schrijven zoals lijstjes, briefjes, opschriften en verhaaltjes. (invented spelling)

programma activiteit; auditieve synthese (groep 2) met klik klakboekjes en woorden overschrijven

naslagwerk consolideren; auditieve synthese en hierbij schrijven in zand of op papier (groep 2)

naslagwerk coöperatieve werkvormen ; auditieve synthese

2.4 Fonemisch bewustzijn en alfabetische principe

Fonemisch bewustzijn
programma.fonemischbewustzijn.nl

Leren om klanken in woorden te onderscheiden.

programma activiteit; rijmen (groep 1 / 2) ,auditieve analyse (groep 2)

materiaal; klankintroductie filmpjes,  hak en plak

naslagwerk consolideren; auditieve analyse (groep 2)

naslagwerk coöperatieve werkvormen ; auditieve analyse

Leren om onderscheid te maken tussen de vorm en de betekenis van woorden zoals in lange en korte woorden.

Leren om woorden in klankgroepen te verdelen.

Leren om rijmwoorden te herkennen en te gebruiken.

Leren om fonemen als kleinste klankeenheid in een woord te onderscheiden.
(analyse/hakken)

programma activiteit; auditieve analyse (groep 2)
materiaal; hak en plak, klank klim boekje

naslagwerk consolideren; auditieve analyse

naslagwerk coöperatieve werkvormen ; auditieve analyse

Leren om losse fonemen samen te voegen tot een woord. ( synthese/plakken)

programma activiteit; auditieve synthese (groep 2)

materiaal; kleurplaten, klank klim boekje

naslagwerk consolideren; auditieve synthese

naslagwerk coöperatieve werkvormen ; auditieve synthese

Stimuleren om symbolen en picto’s te herkennen.

Stimuleren om letters te herkennen en te benoemen bv. van eigen naam.

programma activiteit; letters benoemen en aanwijzen

materiaal werkbladenmaker; leeswijzer maken (groep 1), stempelstroken maken en letters plaatsen

naslagwerk consolideren; klankbewustzijn

naslagwerk coöperatieve werkvormen ; klankbewustzijn

Leren om de relatie te leggen tussen de klank( foneem) en het teken

(grafeem) van een letter en deze te benoemen. (letterkennis)

programma activiteit;  klankbewustzijn,  isoleren van klanken,  letters benoemen en aanwijzen

materiaal; klankkaarten, klankplaten, klankklimboekjestempelstroken

materiaal werkbladenmaker; leeswijzer maken , stempelstroken maken en letters plaatsen

naslagwerk consolideren; klankbewustzijn

naslagwerk coöperatieve werkvormen ; klankbewustzijn

Stimuleren om woorden te lezen die nog niet eerder zijn gezien.

programma activiteit; auditieve synthese

materiaal; kleurplaat en hierbij woorden schrijven toevoegen
naslagwerk consolideren; auditieve synthese

naslagwerk coöperatieve werkvormen; auditieve synthese

3 Taalbeschouwing
3.1 Praten of taal

Fonemisch bewustzijn
programma.fonemischbewustzijn.nl

In (kring)gesprekken praten over taal.

Bewust maken van rollentaal en daarover praten.

Aanbieden van speelse taalgrapjes/ andere talen en daarover praten.

3.2 Nadenken over taal

Fonemisch bewustzijn
programma.fonemischbewustzijn.nl

Bewust maken van eigen en andermans  taalgebruik en dit (zelf) verbeteren.